21
Dec
2016

Het is een tijdje erg rustig geweest rond asbest. De meeste mensen weten wel dat asbest kankerverwekkend kan zijn en de meeste bedrijven hebben ondertussen hun sinds 1995 verplichte asbestinventaris. Maar verder hoorde je de laatste jaren weinig over het materiaal.

Recent is die trend omgeslagen. Asbest is opnieuw geregeld in het nieuws. Daardoor is het materiaal ook terug actueel in het bedrijfsleven.

Het is een tijdje erg rustig geweest rond asbest. De meeste mensen weten wel dat asbest kankerverwekkend kan zijn en de meeste bedrijven hebben ondertussen hun sinds 1995 verplichte asbestinventaris. Maar verder hoorde je de laatste jaren weinig over het materiaal.

Recent is die trend omgeslagen. Asbest is opnieuw geregeld in het nieuws. Daardoor is het materiaal ook terug actueel in het bedrijfsleven.

WAT IS ASBEST?

Asbest is een vezel die in het verleden vaak gebruikt werd omwille van een paar erg nuttige eigenschappen zoals de prijs, de sterkte en de slijtvastheid. Daarnaast is het bestendig tegen zuren en basen, onbrandbaar en heeft het een goede isolerende werking. Wist je bijvoorbeeld dat Romeinse bronnen al het gebruik ervan vermelden in (onbrandbare) tafellakens en lonten voor olielampen. Industrieel werd het toegepast vanaf de Eerste Wereldoorlog in onder andere filters voor gasmaskers.

asbest_terug_van_nooit_weggeweest-03De algemene toepassing van asbest start bij de heropbouw na de Tweede Wereldoorlog, toen sterk en goedkoop materiaal erg gegeerd was. In België ligt de piek in de jaren ’70 en ’80 zowel bij verbouwingen als bij nieuwbouw. De meest voorkomende toepassingen zijn asbestcementplaten, imitatiemarmer, dakleien en golfplaten. Deze kom je in het landschap nog overal tegen. Maar asbest werd ook gebruikt in schoorsteenpijpen, afwateringsbuizen, asbestvilt en tegels, tot en met in bloembakken. In Vlaanderen, met haar traditie van ‘koterijen’, is het gebruik van asbest wijd verspreid.

asbest_terug_van_nooit_weggeweest-01In de meeste van deze toepassingen zit asbest in hechtgebonden toestand als witte asbest of chrysotiel (95%). Niet-hechtgebonden ambibool asbest (blauwe crocidoliet 4% en bruine amosiet 1%) werden beperkter gebruikt in asbestkoorden, spuitasbest, isolatiekalk rond leidingen, remmen, …

In Europa is het gebruik al bijna 20 jaar verboden maar in andere industrielanden gaan de winning en het gebruik nog altijd verder, met alle mogelijke gevaren vandien bij import van toestellen zonder CE-keuring. Asbest als bouwmateriaal is dus nog lang de wereld niet uit.

Bij langdurige blootstelling aan asbeststof in de lucht kunnen onomkeerbare effecten optreden zoals asbestose (een soort stoflong), asbestpleuritis (chronische longontsteking), longkanker en mesothelioom (kanker in de borstkas).

WAT MET DE WETGEVING?

Sinds 1995 geldt er in België een verbod op het gebruik van asbest. Dit is opgenomen in wetteksten als ARAB, art. 148decies 2.5.2, het KB 2.12.93 en MB 22.12.93 en KB 23.10.01.
Stel je personeel te werk in bedrijven, winkels of scholen dan zijn het KB 16.03.06 en de EU richtlijn 83/477/EEG van kracht.

Hierbij is elke werkgever verplicht een inventaris op te stellen van alle asbest-houdende materialen die aanwezig zijn in de gebouwen, machines, installaties en andere uitrustingen die zich op de werkplek bevinden. Bij de inventaris hoort ook een beheersprogramma. Onder werkgever bedoelt de wetgever ook de opdrachtgever die onderaannemers, externe poetsfirma’s, … te werk stelt.

Een standaard asbestinventaris is slechts van toepassing op de gedeeltes die onder normale omstandigheden bereikbaar zijn. Ze is dus normaal niet van toepassing op valse wanden, moeilijk bereikbare plaatsen of materialen waar geen staal van genomen kan worden, want de wetgeving specifieert dat intact materiaal onbeschadigd moet blijven.
Zo’n asbestinventaris vermeldt per lokaal of uitrusting in welke toepassing asbest verwerkt is en in welke vorm het er zit. Daarnaast wordt er een beoordeling van de toestand van het asbest gedaan en krijg je een opsomming van de werkzaamheden die aanleiding kunnen geven tot blootstelling aan asbest.

In België is er voor het opmaken van dergelijk inventaris geen afzonderlijke erkenning nodig. Ervaring en expertise moeten volstaan. Regelmatige bijscholing wordt wel aanbevolen voor studiebureaus die deze diensten aanbieden. In Brussel is de rapportering uniform aan de hand van een vast sjabloon. Zodra een gebouw echter gesloopt is, mogen deze bouwmaterialen en puin niet door iedereen bemonsterd worden. In Vlaanderen valt asbesthoudend materiaal en puin onder afval en het CMA/1/A.19. Momenteel zijn er in heel Vlaanderen (en bij gebrek aan erkenningsregeling in Wallonië en Brussel dus ook daar) 14 laboratoria en instanties door OVAM erkend om deze staalnemingen te doen.
Dat betekent niet dat asbest uit onze samenleving verdwenen is. Op dit moment zijn er in ons land nog tienduizenden ton asbest niet gerecycleerd. Op landbouwbedrijven en oude bedrijfsgebouwen is er bijvoorbeeld nog heel veel asbest in golfplaten te vinden. Is zo’n landbouwbedrijf een familiebedrijf? Dan is er geen verplichting tot het hebben van een inventaris, hoe raar dat ook mag klinken. Werken er ook dagloners of seizoenarbeiders? Dan is er personeel actief en moet de landbouwer een volgens de arbeidswetgeving verplichte asbestinventaris voor zijn eigendom kunnen voorleggen. In de praktijk is er echter weinig controle.

OVERDRACHTEN EN ASBEST

Tot nu toe is er bij de overdracht van gebouwen tussen privé-personen nog geen document verplicht. Er is ook geen controle op de aanwezigheid van asbest in bedrijven. Dit leidde in het verleden al regelmatig tot frustraties bij overdrachten, maar het is pas sinds begin dit jaar dat ook de media hier interesse in hebben. Zo was er de berichtgeving over de brand in Roermond of branden in landbouwloodsen. En wat te zeggen over de toonzaal die Tesla kocht in Sint-Martens-Latem? In het gebouw was er ooit een winkel geweest. Dit betekent aanwezigheid van verkoopspersoneel en dus een verplichte inventaris die er had moeten zijn. Nochtans was deze er niet bij de verkoopakte en liet de notaris uitschijnen dat de aanwezigheid van asbest een verborgen gebrek was. De koper wilde er een garage van maken. Bijgevolg is er ook bij hem verkoopspersoneel aanwezig en moet er dus verplicht een inventaris aanwezig zijn. Drie partijen dus met verschillende uitgangspunten maar niemand die stilstond bij de aanwezigheid van asbest. Gevolg: vertraging van de werken en negatieve publiciteit.

Helemaal erg is het bij de Philipsbrug in Kiewit, Hasselt waar de aannemer en de onderaannemer momenteel tegen bijna 1 miljoen euro meerwerken aankijken doordat het wettelijk asbestinventaris voor werkplekken – een inventaris is dus niet enkel verplicht in de gebouwen te laat beschikbaar was.

Een voorbeeld uit Nederland. Elke hoop uitgegraven grond is er asbestverdacht tot een analyse het tegendeel bewijst. In Vlaanderen, waar we toch veel asbestproductie hebben gehad, is elke hoop grond asbest onverdacht totdat het tegendeel bewezen is. En dit terwijl je de losse vezels in de grond zelf natuurlijk niet kunt zien zonder analyse. De grondverzetregeling valt onder Vlarebo terwijl asbest in de Vlarem-wetgeving valt. De erkende bodemsaneringsdeskundigen (EBSD’s) die de technische verslagen opmaken, zijn dan weer niet standaard erkend voor asbest. Vergeet ook niet dat aanwezigheid van asbest een impact heeft op de verwerkingskost van de grond.

asbest_terug_van_nooit_weggeweest-02

HOE NU VERDER?

OVAM wenst tegen 2040 Vlaanderen asbestvrij te hebben doch beschikt noch over een beeld van de verspreiding, noch over een wettelijke verplichting noch over voldoende budget. Je kunt vertrouwen op marktregulering maar voor de opmaak van een asbestinventaris in gebouwen is er geen erkenning nodig. Bovendien geldt de verplichting niet voor privé-overdrachten. Voor de overige situaties bestaan er wel erkenningen. Zo ook voor asbestmetingen in lucht en stof bij afbraakwerken. En er zijn de erkende aannemers ‘eenvoudige handelingen’ en erkende aannemers ‘andere asbestwerken’. Hiervan zijn er lijsten beschikbaar online via de federale overheidsdienst FOD WASO en OVAM. Je vindt er eveneens de labo’s erkend voor asbestanalyse of bemonstering van puin en afvalhopen.
Maak je geen gebruik van deze erkende labo’s, dan start soms een juridische discussie bij overdrachten. Advocaten grijpen dit aan om een staalname ter discussie te stellen wegens niet conform genomen. En dan komt het voor dat zo’n een zaak geseponeerd wordt omdat de rechtbanken nu al amper tijd hebben voor milieudelicten.

Een gewaarschuwd man/vrouw …

Comments are closed.